ΑΣ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΕΦΑΛΑΡΗ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΘΕΙ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ
Του Γιάννη Κουτσοκώστα
Πάνω από το χωριό μας, Άνω και Κάτω Κανάλια, ορθώνεται γοητευτικά η απλοχεριά της Θείας Δημιουργίας, το δάσος με το γνωστό σ’ όλους μας όνομα «Κεφαλάρης». Η ονομασία αυτή έχει σχέση με το χωριό μας. Βρίσκεται στην κεφαλή του χωριού μας με μεταφορική σημασία. Γι’ αυτό και το δάσος ονομάστηκε κεφαλάρης. Η κεφαλή του ανθρώπου και κατ’ επέκταση τα κέντρα του εγκεφάλου που έχουν την έδρα τους σ’ αυτόν παίζουν σπουδαίο ρόλο στη ζωή και δραστηριότητα του καθένα μας. Ανάλογη αξία και σημασία έχει ο κεφαλάρης για το χωριό μας.
Ο Κεφαλάρης είναι φυσικό δάσος έκτασης 2.000 στρεμμάτων περίπου από βελανιδιές, καστανιές ήμερες και άγριες, μέλεγους, κουτσουπιές, ουστριές, κέδρους, μερικά έλατα και πολλούς θάμνους. Είναι αυτοφυές δάσος και καλύπτει όλο το πλαγερό έδαφος που είναι πάνω από το χωριό μας.
Σε πολλά μέρη η κλίση του εδάφους είναι πολύ μεγάλη, υπερβαίνει το 60%. Εάν το έδαφος ήταν γυμνό, τα όμβρια ύδατα θα είχαν μετατρέψει την περιοχή αυτή σε ορμητικούς χείμαρρους και θα είχαν εξαφανίσει τους οικισμούς. Κάτι ανάλογο θα έγινε και με το Καναλιόρεμα. Όταν η περιοχή στα Κριθαράκια και στον Άγιο Θεόδωρο καταστράφηκε από πυρκαϊά, δημιουργήθηκε ορμητικός χείμαρρος με τα νερά της βροχής, ο οποίος παρέσυρε τα πάντα (χώμα, πέτρες , δέντρα) και καταπλάκωσε τα χωράφια στο Βαθ(υ)λάκωμα και στα Κάτω Κανάλια. Χρειάστηκε περισσότερο από έναν αιώνα για να σταθεροποιηθεί ο τόπος αυτός με τις αναδασώσεις (πεύκα και ακακίες) και τις αναβαθμίδες.
Είναι γνωστό ότι τα δέντρα του δάσους με τις ρίζες τους συγκρατούν το έδαφος το οποίο απορροφά το νερό της βροχής και του χιονιού. Όσο νερό χρειάζονται τα δέντρα που είναι στο έδαφος το παίρνουν με τις ρίζες τους, το υπόλοιπο συγκεντρώνεται σε υπόγειες κοιλότητες- δεξαμενές νερού- όπου τροφοδοτούν συνεχώς τις πολλές πηγές του χωριού μας.
Αν και ο κεφαλάρης βρίσκεται πάνω από το χωριό μας , με τον αθόρυβο και άγνωστο για μας τρόπο λειτουργίας του εξασφαλίζει σιγουριά για την κατοικημένη περιοχή του χωριού μας. Ο Κεφαλάρης είναι η ζωή μας, η ελπίδα μας , η χαρά μας. Εάν καταστραφεί ο Κεφαλάρης, σίγουρα θα εκλείψει και το χωριό μας. Απολαμβάνουμε πολλά αγαθά από τον Κεφαλάρη. Αν θελήσουμε να τα απαριθμήσουμε θα φανούμε επιλήσμονες. Ιδού μερικά.
Πόσοι από μας δεν έχουμε πάρει από το δάσος καυσόξυλα και χρήσιμη ξυλεία;
Πόσοι από μας δεν έχουμε κόψει κλαρί (πλατοκλάρι ή τσερνόκι ) για τα ζωντανά μας;
Η αξία του δάσους δεν αποτιμάται μόνο σε υλικά αγαθά. Απολαμβάνουμε από τον Κεφαλάρη ανεκτίμητα αγαθά. Ο καθαρός και δροσερός αέρας που αναπνέουμε με ευχαρίστηση όλοι μας, όταν φτάνουμε στο χωριό μας μπουχτισμένοι από τα καυσαέρια της πόλης, είναι δωρεάν προσφορά του Κεφαλάρη στους κατοίκους του χωριού μας. Τα ευάρεστα συναισθήματα που δημιουργούνται μέσα μας από τη θέα του Κεφαλάρη μας δένουν μαζί του με αόρατα νήματα. Δε χορταίνουν τα μάτια μας να βλέπουμε τον Κεφαλάρη από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο, δε χορταίνουν να βλέπουν πράσινο. Όταν φυσάει δυνατός άνεμος, οι κορυφές των δέντρων λυγίζουν και σχηματίζουν ένα πρασινωπό κύμα ανάλογο προς το κύμα της θάλασσας
Εκείνο που κάνει τον Κεφαλάρη να ξεχωρίζει είναι η βατότητα και οι δύο πηγές του, η βρύση του Κουκιορήγα και ο Άμπλας στο Αρακτσή ή Ρακτσή (Στ’ Ρακτσή)
Το νερό των πηγών σβήνει τη δίψα όχι μόνο των περαστικών αλλά και των αγρίων ζώων, πτηνών και εντόμων του δάσους. Εάν περπατήσεις τους καλοκαιρινούς μήνες και ιδίως τα πρωϊνά μέσα στον Κεφαλάρη θα γοητευτείς από τους παράξενους ήχους (θροΐσματα, τιτιβίσματα, κρωξίματα) την ομορφιά την ηρεμία, θα γαληνέψεις, θα νοιώσεις την ανάγκη για εσωτερική περισυλλογή, θα ανυψωθεί ο νους και η ψυχή σου προς τα άνω και θα αναφωνήσεις τα λόγια του ψαλμωδού. «Ως εμεγαλύνθη τα έργα Σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας».
Δεν είναι εύκολο σε λίγες γραμμές να αποτυπώσεις το μεγαλείο του Κεφαλάρη. Η γοητεία του συνεχίζεται και το Φθινόπωρο. Μετά τα πρωτοβρόχια ανθίζουν τα κυκλάμινα. Ένα υπέροχο χαλί απλώνεται από τα ανθισμένα κυκλάμινα μέσα στο δάσος και ένα υπέροχο θέαμα προσφέρεται στον επισκέπτη. Αυτή την ομορφιά, τη γοητεία που προσφέρει ο Κεφαλάρης μπορούν να την νοιώσουν όσοι την έζησαν, όσοι μάζεψαν κάστανα μέσα στα κυκλάμινα.
Αλλά και το χειμώνα ο Κεφαλάρης εξακολουθεί να δείχνει τα γυμνά δέντρα με τη γραφικότητά του.
Γενικά ο Κεφαλάρης είναι μια όμορφη, αξιόλογη και αναξιοποίητη τουριστική περιοχή.
Ιστορικά η θέση Αρακτσή του Κεφαλάρη με τον άμπλα (πηγή) και το πυκνό δάσος, ήταν τόπος καταφυγής για τους ανίσχυρους και καταδιωκομένους τόσο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας όσο και για τους μετέπειτα χρόνους. Εκεί αράζανε. Έτσι δικαιολογείται και η ονομασία Αρακτσή ή Ρακτσή.
Αξίζει να αναφέρουμε το γεγονός τη διαφωνίας του Δημ. Σαμαρίκα με τον γαμβρό του Ιωάννη Δερνίκα (Σ(ιου)τογιάννο). Στις αρχές του 1900 ο Ιωάννης Δερνίκας ξεχώρισε την εκλεκτή της καρδιάς του απ’ όλα τα κορίτσια του χωριού μας. Ήταν η Αμαλία Δημητρίου Σαμαρίκα. Όπου πήγαινε απαριθμούσε τα πολλά κορίτσια του χωριού μας αρχίζοντας με τη φράση που έμεινε. «Αμαλία μία». Η αγάπη που είχε στην καρδιά του ο Ιωάννης Δερνίκας τον έκανε να βλέπει την Αμαλία ομορφότερη του κόσμου. Όταν ξεκίνησε ο γάμος, ο Ιωάννης Δερνίκας δεν πήγε σύμφωνα με το έθιμο φέσι στη νύφη. Ο Σαμαρίκας θύμωσε για την παράλειψη αυτή του γαμβρού και αρνήθηκε να παντρέψει την κόρη του με τον Ι. Δερνίκα. Τότε ο γαμβρός με το σόι του στράφηκε εναντίον του Σαμαρίκα ο οποίος αναγκάστηκε να βρει καταφύγιο στο Άμπλα Αρακτσή. Το σατιρικό δίστιχο της εποχής εκείνης αποτυπώνει το γεγονός.
«Ο Σαμαρίκας θυμωμένος
στ’ Αρακτσή τον Άμπλα τρυπωμένος»
Ένα δανεικό φέσι έφερε το συμβιβασμό και ομαλό γάμο.
Ενώ απολαμβάνουμε πολλά αγαθά από τον Κεφαλάρη εμείς δεν κάνουμε τίποτα για να τον προστατέψουμε και να τον διατηρήσουμε. Οι πατέρες μας είτε από σύνεση, είτε φοβούμενοι τον έλεγχο των υπηρεσιών ήταν περισσότερο προσεκτικοί. Εάν περπατήσεις μέσα στον Κεφαλάρη θα δεις με λύπη πολλά δέντρα (βελανιδιές και καστανιές ) να είναι ξηρά. Αντί να κόψουμε για καυσόξυλα τα ξηραμένα δέντρα, τελείως ανεύθυνα και ασύστολα υλοτομούμε τα δέντρα όπως μας βολεύουν στη μεταφορά και στη χρήση αδιαφορώντας αν βρίσκονται αυτά στο καστανοπερίβολο ενός συγχωριανού μας και για την επερχόμενη καταστροφή. Το παρήγορο είναι ότι στον Κεφαλάρη έχουν φυτρώσει πολλά έλατα. Εγκληματούμε όμως όταν τα κόβουμε για Χριστουγεννιάτικα έλατα ή για άλλες χρήσεις. Από τα κομμένα δέντρα ξεπετάγονται καινούργια βλαστάρια, δεν προλαβαίνουν όμως ν’ αναπτυχθούν γιατί τρυφερά όπως είναι γίνονται τροφή των ζώων και έτσι το δάσος είναι καταδικασμένο να μη αναπαραχθεί.
Όλοι μας διαπιστώνουμε τις εγκληματικές ενέργειες που γίνονται σε βάρος του Κεφαλάρη. Κουνάμε το κεφάλι μας, κάνουμε ορισμένες σκέψεις και σταματάμε για να μη προκαλέσουμε, να μη γίνουμε κακοί.
Έτσι όμως μήπως γινόμαστε συνένοχοι στην εκούσια καταστροφή του δάσους;
Ας πάμε και πιο πέρα. Οι Αρχές –τοπικό Συμβούλιο και Δασαρχείο- τι κάνουν για ν’ αποτρέψουν αυτή την ανεξέλεγκτη και ανεύθυνη εκμετάλλευση του Κεφαλάρη; Η καλύτερη προστασία του Κεφαλάρη δε θα παρασχεθεί από τις αρχές που αναφέρουμε, αλλά από εμάς τους ίδιους. Αν εμείς δε συνειδητοποιήσουμε ότι με την ανεύθυνη υλοτομία του Κεφαλάρη πελεκάμε επάνω στα πόδια μας, αν δεν αλλάξουμε νοοτροπία και πρακτική για τον Κεφαλάρη, αν δε συμμετάσχουμε ενεργά στην προστασία του, το μέλλον για τον Κεφαλάρη και για το χωριό μας θα είναι δυσοίωνο. Αν αγαπάμε το χωριό μας ας δείξουμε έμπρακτα την αγάπη μας για τον Κεφαλάρη. Ας σώσουμε τον Κεφαλάρη για να σώσει και ο Κεφαλάρης το χωριό μας.
