Αμειψισπορά

AΜΕΙΨΙΣΠΟΡΑ

                Η αμειψισπορά, δηλαδή η συστηματική και προγραμματισμένη κυκλική εναλλαγή στο ίδιο χωράφι, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για τη διατήρηση της γονιμότητας των χωραφιών. Ήταν απαραίτητη και αναντικατάστατη διαδικασία, πριν την εισαγωγή των γεωργικών μηχανημάτων και των χημικών λιπασμάτων. Η εισαγωγή των νέων τεχνικών καλλιέργειας, έκανε εφικτό να μπορεί να καλλιεργείται το ίδιο χωράφι συνεχώς με την ίδια καλλιέργεια. Η πρακτική αυτή όμως «κουράζει» τα χωράφια τα οποία χάνουν την γονιμότητα τους, πολλαπλασιάζονται τα προβλήματα με τα ζιζάνια και τις ασθένειες και το κόστος της παραγωγής αυξάνει, γιατί υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για λιπάσματα και φυτοφάρμακα, ενώ οι αποδόσεις μειώνονται χρόνο με το χρόνο.

                Το κυριότερο όμως είναι ότι την ίδια στιγμή που τα χωράφια χάνουν την γονιμότητα τους, η αυξημένη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων έχει αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.

Με την αμειψισπορά επιτυγχάνονται οι παρακάτω στόχοι:

• Αύξηση της γονιμότητας του εδάφους
• Βελτίωση της δομής του εδάφους
• Μείωση των προβλημάτων από ζιζάνια
• Μείωση των προβλημάτων από ασθένειες και εχθρούς.

ΠAΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΜΕΙΨΙΣΠΟΡΑΣ

Διαχωρίζουμε τα φυτά που καλλιεργούμε, αναλόγως το επιθυμητό μέρος του φυτού που θέλουμε να λάβουμε:

Α) το φύλλωμα (π.χ. μαρούλια, λάχανα)

Β) τους καρπούς (π.χ. ντομάτα, μελιτζάνα)

Γ) την ρίζα - κόνδυλο (π.χ. πατάτα, καρότο)

ΠAΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΑΜΕΙΨΙΣΠΟΡΑΣ

Για παράδειγμα, όπου τον 1^ο χρόνο έχει φυτευτεί μαρούλι (κατηγορία Α –βλ. πίνακα), τότε το 2^ο χρόνο θα φυτευτεί πατάτα (κατηγορία Γ), τον 3^ο ντομάτα (Β), τον 4^ο λάχανο (Α), και ούτω κάθε εξής.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι:

• Φυτά που ανήκουν στην ίδια οικογένεια, έχουν ίδιες ασθένειες και εχθρούς
• Η αλλαγή του φυτού, που καλλιεργείται κάθε χρόνο στο ίδιο χωράφι, γίνεται βασικά με κριτήριο, ότι το φυτό που ακολουθεί δεν πρέπει να ανήκει στην ίδια οικογένεια ή και γενικά δεν πρέπει να έχει τις ίδιες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία ή κοινούς εχθρούς και ασθένειες με το είδος της προηγούμενης καλλιέργειας. .

Παραδείγματα ευνοϊκής συνύπαρξης φυτών για εφαρμογή συγκαλλιέργειας, βρίσκονται στον παρακάτω πίνακα.

Πίνακας 1: Συγκαλλιέργεια - συντροφικά φυτά

Πίνακας 2: Ομαδοποίηση κοινών καλλιεργήσιμων φυτών σύμφωνα με την οικογένεια και τις απαιτήσεις τους σε θρεπτικά συστατικά.

Βασικές Οδηγίες για τη Συγκομιδή και Διατήρηση Σπόρων

            Για να συγκομίσετε σπόρους, αφήστε τους δεύτερους καρπούς να ωριμάσουν κανονικά (π.χ. τη 2^η σειρά ντομάτας, από τη βάση του φυτού) αφότου κατά το σχηματισμό τους αφαιρεθεί η 1^η σειρά καρπών. Η 2^η σειρά καρπών παίρνει τους περισσότερους χυμούς του φυτού και έχει τα καλύτερα χαρακτηριστικά της ποικιλίας.

            Για φυτά με σπόρους που ωριμάζουν και ξηραίνονται πάνω στο φυτό, όπως: καλαμπόκι, φασόλια, μπιζέλια, μαρούλια κλπ. συγκεντρώστε μόνο τους σπόρους που έχουν ωριμάσει εντελώς. Το φυτό μπορεί να έχει αρχίσει να ξεραίνεται προτού οι σπόροι είναι έτοιμοι για συλλογή. Κάντε τη συγκομιδή όταν οι σπόροι είναι ξεροί (όχι υγροί από την πρωινή δροσιά ή μετά από βροχή), μαζέψτε τους σπόρους λίγο πριν οι πρώτοι σπόροι αρχίσουν να σκάζουν και να πέφτουν στο έδαφος, όπως γίνεται με τα δημητριακά ή όταν ο λοβός γίνει καφέ και εύθραυστος όταν πρόκειται για φασόλια.

            Για τα φυτά με σαρκώδη καρπό, όπως κολοκύθες, πιπεριές, κ.α. μαζέψτε μόνο τους ώριμους καρπούς. Το φυτό μπορεί να είναι εντελώς ξερό ως την ώρα που θα είναι έτοιμο για συγκομιδή. Αφαιρέστε τους καρπούς και αφήστε τους να μαλακώσουν τόσο που να μην τρώγονται πια (εκτός από τις κολοκύθες που δεν μαλακώνουν άλλο και συνεχίζουν να ωριμάζουν για λίγους μήνες αφού κοπούν από το βλαστό). Η φύλαξη των καρπών να γίνεται πάντοτε σε σκιερό μέρος.

Διαχωρισμός Σπόρων

            Οι σπόροι είναι έτοιμοι για συγκομιδή όταν διαχωρίζονται εύκολα από τη σάρκα, όταν τους τρίβετε κάτω από νερό. Παράδειγμα, μαζέψτε όλους τους σπόρους και τη σάρκα σε ένα μεγάλο δοχείο ή κουβά με νερό και απελευθερώστε τους σπόρους με τα δάχτυλά σας.

Συνήθως οι ώριμοι και υγιείς σπόροι βυθίζονται και αυτοί που επιπλέουν απορρίπτονται. (Μερικές φορές όμως, όπως στην περίπτωση της κολοκύθας, οι καλοί σπόροι μπορεί να επιπλέουν ενώ οι νεκροί βυθίζονται). Αυτό διευκολύνει πολύ τον καθαρισμό των σπόρων απλά τρίψτε για να φύγει η σάρκα από τους καρπούς από το πάνω μέρος. Μετά προσθέστε καθαρό νερό, στριφογυρίστε το νερό και πετάξτε αυτό το νερό. Συνεχίστε με λίγα ακόμη πλυσίματα μέχρι να απομείνουν μόνο οι σπόροι στον πάτο. Στραγγίστε τους και στεγνώστε τους αμέσως γιατί μπορεί να απορροφήσουν υγρασία, να φουσκώσουν και να αρχίσουν να βλασταίνουν.

Ξήρανση

            Βεβαιωθείτε ότι οι σπόροι είναι εντελώς στεγνοί πριν τους αποθηκεύσετε. Μετά τον καθαρισμό αφήστε τους σπόρους για μια εβδομάδα σε ένα ξηρό, σκιερό και καλά αεριζόμενο μέρος.

            Οι θερμοκρασίες πάνω από 38^οC μπορούν να προξενήσουν βλάβες στο σπόρο. Ανακατέψτε τους απλωμένους σπόρους μια φορά τη μέρα για να βεβαιωθείτε ότι θα στεγνώσουν ομοιόμορφα. Οι αποξηραμένοι σπόροι σπάνε αντί να λυγίζουν.

Αποθήκευση

            Αποθηκεύστε τους σπόρους σε πάνινα σακουλάκια, μεταλλικά, γυάλινα ή αεροστεγή δοχεία. Αν συσκευάσετε τους σπόρους σε γυάλινα ή μεταλλικά δοχεία, μπορείτε να προσθέσετε μέσα σε ένα τούλι μια ποσότητα ασβέστη για να συγκρατεί την υγρασία και να εμποδίζει την ανάπτυξη εντόμων. Προσοχή όμως να μην έρθει ο ασβέστης σε επαφή με τους σπόρους.

            Αποθηκεύστε σε ένα δροσερό και ξηρό μέρος. Η υγρασία είναι ο πιο αρνητικός παράγοντας για τη βιωσιμότητα των σπόρων. Για να αποθηκεύσετε σπόρους σε ένα ράφι τους σπιτιού σας θα πρέπει η θερμοκρασία να είναι κάτω από 18°C και ο χώρος να είναι προστατευμένος από υγρασία.