Γιάννης Κουτσοκώστας
Κάθε τόπος στον οποίο έζησε ένας λαός και διαδραματίστηκαν διάφορα γεγονότα έχει τα απομεινάρια της ανάμνησής του. Ένα απ’ αυτά είναι και η ονοματοθεσία της περιοχής ή απλά το τοπωνύμιο. Η γλωσσολογική ερμηνεία του τοπωνυμίου προσεγγίζει την ιστορική αλήθεια που επιβεβαιώνεται και από την παράδοση.
Έτσι τα τοπωνύμια Ρούμελη-Ρωμυλία-Ρουμιάτικα έχουν ιστορική σημασία. Μαρτυρούν τόπο και λαό, Ελληνικό.
Από την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Οκταβιανού του Αυγούστου (63 π.Χ – 14 μ.Χ) όσοι αποκτούσαν δικαιώματα Ρωμαίου πολίτη πλήρωναν δασμούς. Αργότερα ο Μάρκος Αυρήλιος Καρακάλλας (211 – 217 μ. Χ) προκειμένου να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα του απέραντου Ρωμαϊκού κράτους εξέδωσε το περίφημο αυτοκρατορικό διάταγμα δια του οποίου όλοι οι ζώντες ελεύθεροι κάτοικοι του Ρωμαϊκού κράτους έγιναν Ρωμαίοι πολίτες. Η μεταβολή αυτή είχε σαν αποτέλεσμα οι Έλληνες να μετονομασθούν σε Ελληνορωμαίους και αργότερα σε Ρωμαίους – Ρωμιούς.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Τούρκοι αποκαλούσαν τους Έλληνες Roum (Ρουμ) και τον τόπο τους, την επαρχία, el. Από τη σύνθεση των δυο αυτών Τουρκικών λέξεων προέκυψε η σύνθετη λέξη Roum+ el + I (κατάληξη) Roumeli (Ρούμελη), που σημαίνει χώρα, τόπος , επαρχία των Ρωμιών, των Ελλήνων.
Η Τουρκική αυτή λέξη εξελληνίστηκε σε Ρούμελη και είναι το γεωγραφικό διαμέρισμα της Στερεάς Ελλάδας. Κατά τον ίδιο τρόπο από την Τουρκική λέξη Rumeli +κατάληξη α σχηματίστηκε η λέξη Ρουμελία ή Ρωμυλία από παρασχηματισμό.
Το τοπωνύμιο Ρουμιάτικα έχει την προέλευσή του από τη λέξη Ρωμιός ή Ρουμιός και φανερώνει τον τόπο που κατοικούσαν οι Ρωμιοί-Έλληνες στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έτσι ονομάζονταν οι Έλληνες κατά την περίοδο αυτή και η ανωτέρω τοποθεσία έχει Ελληνικότατη ονομασία και σημασία.
Σε μας η ονομασία αυτή είναι γνωστή με τη Ρουμελιώτικη έκφραση χαρακτηριστικό της οποίας είναι η περικοπή των φωνηέντων «τα Ρ’μιάτκα» ή «στα Ρ’μνιάτκα». Οι κάτοικοι της περιοχής προήλθαν από τα Πουγκάκια και ενδεχομένως από το Πίτζι και άλλους οικισμούς. Επειδή η τοποθεσία Ρουμιάτικα διευκόλυνε την καλλιέργεια γεωργικών φυτών αλλά και την ενασχόληση με την κτηνοτροφία γρήγορα αναπτύχθηκε και έγινε ο πολυπληθέστερος οικισμός μετά τα Πουγκάκια. Έκτισαν κατοικίες που ήταν ταράτσες , κατασκεύασαν τα μαντριά τους και τις ξύλινες καλύβες και επιδόθηκαν στην εκχέρσωση του εδάφους. Η εκχέρσωση επεκτάθηκε και προς τα Πηγαδούλια με αποτέλεσμα η περιοχή αυτή να μεταβληθεί σε πηγή βασικών αγαθών. Η περιοχή Πηγαδούλια πήρε την ονομασία αυτή από τις πολλές πηγές που είχε και ανάβλυζαν λίγο νερό. Οι κάτοικοι έσκαβαν την πηγή και γύρω απ’ αυτήν έκαναν μια γούρνα με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται το νερό το οποίο χρησιμοποιούσαν η για να πίνουν οι ίδιοι ή να ποτίζουν τα ζωντανά τους.
Για τη άρδευση των χωραφιών τους κατασκεύασαν μεγάλο υδραύλακα για να μεταφέρουν το νερό από τη θέση Καπετανή (στο Παλαιοχωριάτικο ρέμα) στα χωράφια τους.
Αυτό το έργο ήταν ζωτικής σημασίας και είχε σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση και την αύξηση της γεωργικής παραγωγής και εξασφάλιση αρκετών ποσοτήτων αραβοσίτου, φασολιών και άλλων προϊόντων απαραιτήτων για την επιβίωση των κατοίκων.
Τα Ρουμιάτικα ήταν πέρασμα από Πουγκάκια-Παλαιοχώρι-Νεχώρι-Δρέματα, προς Αφεντικά και το αντίθετο. Ακόμη και άλλος δρόμος περνούσε κοντά στα Ρουμιάτικα που είχε την κατεύθυνση:
κοίτη του Ρουστιανίτη-Δρέματα-Πουγκακιώτικο ρέμα-Πουγκάκια ή Δρέματα-Παλαιοχωριάτικο ρέμα προς Παλαιοχώρι.
Ο ίδιος δρόμος ανηφόριζε από Δρέματα προς Ρουμιάτικα-Πηγαδούλια και έφτανε μέχρι το Γαρδίκι. Εκεί που ο δρόμος είχε νερά και δημιουργούνταν λασπόνερα, με αποτέλεσμα το πέρασμα να γίνεται δύσκολο και βαρετό , φρόντιζαν να το λιθοστρώνουν , έκαναν καλντερίμια. Ο Ρουστιανίτης παρείχε άφθονο υλικό για καλντερίμια.
Τόσο στα Ρουμιάτικα όσο και στους άλλους οικισμούς δεν βρέθηκαν μνημεία που να θυμίζουν την ύπαρξή τους. Τα μοναδικά μνημεία που σώζονται μέχρι σήμερα είναι τα πεζούλια, οι αρμακάδες και ένα κομμάτι δρόμου από Δρέματα προς Αφεντικά που είχαν κάνει καλντερίμι. Η εξήγηση είναι απλή. Στον ανωτέρω οικισμό οι κάτοικοι δεν έκαναν λιθόκτιστα οικοδομήματα με κεραμοσκεπείς στέγες, ούτε αποθήκες και στάβλους με συμπαγή δομικά υλικά. Οι κατοικίες τους ήταν Ταράτσες, οι αποθήκες , οι καλύβες και τα μαντριά τους πρόχειρες ξύλινες κατασκευές.
Ο τρόπος ζωής των δεν τους επέτρεπε να κάνουν περισσότερα. Έτσι με την πάροδο του πανδαμάτορα χρόνου τα υλικά αποσυντίθεντο .
Μετά την απελευθέρωση ο οικισμός αυτός μεταφέρθηκε προς τα Αφεντικά (Κανάλια). Η ιστορία του οικισμού έμεινε για πολλά χρόνια καταγεγραμμένη στη μνήμη των παλαιοτέρων συγχωριανών μας την οποία με μεγάλο σεβασμό καταγράφω.
Τα Ρουμιάτικα ήταν μια σημαντική παραγωγική περιοχή και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μετά την απελευθέρωση. Το έδαφος που είχε εκχερσωθεί , αν και ήταν πρανές, καλλιεργείτο εύκολα με πολλά είδη γεωργικών καλλιεργειών και οπωροφόρων δένδρων, αρδευόταν κανονικά και η εκμετάλλευσή του αποζημίωνε ικανοποιητικά τους καλλιεργητές. Σήμερα είναι μια εγκαταλειμμένη περιοχή και χρησιμοποιείται ως βοσκότοπος. Εξ’ άλλου με τις προσχώσεις του Ρουστιανίτη που μετέφερε άφθονο χονδρόκοκκο και λεπτόκοκκο υλικό σκεπάστηκαν εκατοντάδες στρέμματα γης από τα Δρέματα μέχρι την Κυριακούλα.
Το ίδιο έργο γινόταν για πολλά χρόνια στο Καναλιόρεμα. Με τους αμέτρητους τόνους λάσπης καταπλάκωσε τα εύφορα χωράφια στο Βαθυλάκκωμα και στα Κάτω Κανάλια. Ευτυχώς το Δασαρχείο Σπερχειάδας από τη δεκαετία του 1950 και για τριάντα συνεχόμενα χρόνια με τα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα (πεζούλια, αναβαθμίδες) και δενδροφύτευση στον Άγιο Θεόδωρο και Κριθαράκια περιόρισε τη ροή του χειμάρρου στο Καναλιόρεμα. Ακόμη το Δασαρχείο Σπερχειάδας συνέταξε μελέτη για την αποτροπή πρανικής διάβρωσης στη θέση Κάτω Κανάλια-Κανάλια του χειμάρρου Ρουστιανίτη Δ.Ε Σπερχειάδας η οποία εγκρίθηκε από τις αρμόδιες Δασικές Υπηρεσίες της αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας και εντάχθηκε στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007-2013. Τα προβλεπόμενα από τη μελέτη αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα (παλαίστρες) εκτελέστηκαν το καλοκαίρι του 2013.
Τα έργα αυτά είναι ζωτικής εδαφολογικής σημασίας για τα Κανάλια. Θα είναι σε θέση να αποτρέψουν τη διάβρωση του πρανούς εδάφους με τα ιλυολιθικά πετρώματα σ’ όλα τα επικίνδυνα σημεία από τα Δρέματα μέχρι την Κυριακούλα. Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε το Δασαρχείο Σπερχειάδας για το έμπρακτο ενδιαφέρον που έδειξε και δείχνει προς τον τόπο μας.
